نور مجرد | نوآوری های حکمی عرفانی علامه آیت الله حسینی طهرانی

دوشنبه, ۲۵ آذر ۱۳۹۲، ۱۰:۲۱ ق.ظ

حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ علی رضایی طهرانی ^{دامت برکاته}، ازاساتید برجسته حوزه ی علمیه خراسان و قم که جزء شاگردان قدیمی و باسابقه ی مرحوم علامه آیت الله حسینی طهرانی ^{افاض الله علینا من
برکاته تربته} و مؤلف کتاب "سیر و سلوک" و " صد نکته از هزاران درباره نهضت سالار شهیدان" می باشند، دومین سخنران همایش نور مجرد بودند.

ایشان همچنین در کارنامه ی علمی خود افتخار شاگردی اساتید بزرگی همچون حضرات آیات عظام بهجت، جوادی آملی، حسن زاده آملی و... را دارند.

خلاصه ای از سخنرانی ایشان با موضوع " نوآوری های حکمی عرفانی علامه آیت الله حسینی طهرانی" بدین صورت می باشد:

بسم الله الرحمن الرحیم

سخن گفتن از اهل معرفتی که به کمال رسیده‌اند بسیار دشوار است، شخصیتی که در پیام مقام معظم رهبری 12 فضیلت برای ایشان ذکر شده است. در میان دانشمندان اسلامی وقتی می خواهند از کسی تعریف کنند می گویند جامع المعقول و المنقول؛ اما امثال مرحوم علامه طهرانی جامع المعقول و المنقول و المشهود بوده اند و طبیعی است که اینگونه افراد واکاوی شخصیت شان بسیار لازم اما بسیار مشکل است. مرحوم علامه از شخصیت هایی بودند که اگر به علم ایشان نگاه می شد تصور می شد که گویا تخصص اعلی در علم دارد، وقتی به عمل ایشان نگاه می شد باز تصور می شد که گویا تخصص اعلی در عمل دارد. در دستوراتی که مرحوم آقای حداد اعلی‌الله‌مقامه به ایشان داده بودند، نوشته بودند: «هر شب سه ساعت خلوت با خداوند بدون هرگونه توجه به خود و با نفی خواطرِ مطلق»، فهمش برای ما مشکل است چه برسد به تصور و عمل اش.

ابداعات حضرت علامه طهرانی را عرض می کنم، و ابداع را به معنای گسترده آن در نظر می گیرم.

1. در معادشناسی جلد 5 صفحه ی 105 یشان به این بحث پرداخته اند که با یک نگاه دقیق، عالم یکپارچه فعلیت است. کأن اصلاً تقسیم موجود به مابالقوه و مابالفعل تقسیم درستی نیست؛ اگر هرچیزی در ظرف خود موجود است و هرآنچه که موجود است معدوم نمی شود، الشیء لاینقلب عما هو علیه، پس باید به گونه‌ای فعلیت را در سراسر عالم گسترده ببینیم. این مطلب می‌تواند بحث قوه و فعل حکمت صدرا را با تحولی روبرو ‌کند.

2. مطلب دیگری که ایشان در معادشناسی دارند که می تواند کلیدی برای نوآوری در حکمت باشد، بحثی است که در ارتباط با حقیقت زمان دارند، ادعای ایشان این است که حقیقت زمان تابع ظرف ادراک ماست. اگر ما نبودیم و ادراک ضعیف ما نبود زمان وجود خارجی نداشت. در جلد 8 معادشناسی صفحه ی 255 قریب به 10 شاهد بر این مطلب اقامه می کنند و می فرمایند اگر انسانی فرازمان شد، زمان برای او بی معناست. اگر ما زمان می فهمیم به خاطر ضعف و خطای ادراک ماست.

3. مطلب سوم احتمالی است که ایشان مطرح می کنند و آن را تقویت می کنند در بحث حوادث عرصه روز قیامت؛ ایشان با طرح بحث وجه الخلقی و وجه الربی می فرمایند مسأله‌ی مطرح در آیات و روایات برچیده شدن نظام تکوین نیست، شهود جدید از نظام تکوین است. معادشناسی جلد 5 صفحه ی 78

4. درباره تفسیر صفات الهی ایشان می فرمایند صفات سلبی به صفات جلالی ارجاع داده نمی شود و صفات ثبوتی به صفات جمالی ارجاع داده نمی شود. نسبت بین اینها ترادف نیست، عموم من وجه است مصداقاً. فلذاست که ایشان یک تفسیر جدیدی از صفات جلال و جمال ارائه می دهند و آن این است که جلال الهی شدت جمال است. مثال می زدند خورشید را که الآن گرما و نورش برای ما بسیار مطبوع است، اما اگر عمود به سمت خورشید بالا برویم، در عمود این جمال حرکت کنیم می شود جلال، آب می کند ما را و می سوزاند.

5. تقریر نوینی که ایشان از معاد جسمانی دارند، در جلد6 معادشناسی صفحه180 تا صفحه212 حدود سی و دو صفحه با هفت مقدمه می خواهند اثبات کنند معادجسمانی عنصری را. این ابداع پنجم ایشان گره خورده به دو نظر اول که ذکر شد درباره حقیقت زمان و قوه و فعل.

در ابداعات عرفانی حضرت علامه طهرانی مواردی را فقط فهرست وار ذکر می کنم:

نظریه احراق را گرچه مرحوم قاضی اشاره کردند و مرحوم علامه طباطبائی تقریر کردند، برای اولین بار مرحوم علامه طهرانی طرح نموده و تفسیر فرمودند، که در بحث نیت وقتی سالک می خواهد از قصد و نیت هم بگذرد، این مرحله رد شدنی نیست مگر با احراق. لب اللباب صفحه129

نظریه عدم بقاء اعیان ثابته در فناء تام و هویت جدید یافتن انسان فانی در عالم بقاء برای اولین بار توسط ایشان مطرح شد.

نظریه استضعاف بعضی از اولیاء مثل محی الدین و نظریه شیعه شدن برخی از عرفا از باطن مثل عطارنیشابوری.

نظریه بهتر بودن اتحاد استاد سلوک و مرجع تقلید.

نظریه عدم جواز بقاء بر تقلید میت چه در فقه اصغر و چه در فقه اکبر.

تبیین نظریه وصی ظاهر و باطن.

تبیین نسبتاً دقیق حالات یک انسان کاملی که اسفار اربعه اش تکمیل شده، از آخرین مراحل سفر اول تا سفر چهارم که در کتاب روح مجرد در ضمن احوال استادشان حضرت آقای حاج‌سیدهاشم حداد رضوان‌الله‌علیه بیان کرده‌اند.

مقام معظم رهبری فرموده بودند آقاسیدمحمدحسین به عنوان یک تحفه روح مجرد را برای ما باقی گذاشتند. آقای لولاچیان هم فرمودند من کتاب روح مجرد را دست مقام معظم رهبری چندبار مکرر دیدم، پرسیدم آقا شما این کتاب را چندبار می خوانید؟ فرمودند هفت بار تاحالا خوانده ام.