طراحی سرنوشت | جلسه شانزدهم
خلاصه ای ازنکات مطرح شده
توسط حجت الاسلام دکتر نخاولی در کارگاه طراحی سرنوشت مورخ 20 فروردین 1393
یک بار برای وقت تان برنامه ریزی کنید و بعد ببینید چقدر به برنامه ای که از قبل ریخته اید عمل کرده اید . مثلا می خواستم در این بیست روز تعطیل این چند کار را انجام دهم . چند درصد رسیدم ؟ همان می شود درصد موفقیت شما در برنامه ریزی .
اگر درصد موفقیت کم است نشان می دهد که باید تغییراتی را اعمال کنیم .
الآن این (تعطیلات ) نمونه خوبی برای کارما است .ببینیم نمره قبولی ما چند است ؟
اگر خیلی خوب بود ، الحمدلله .
اگر آن طوری که می خواستیم نبود باید ببینیم منشا آن کجاست ؟
گاهی اوقات منشاها ، منشا علمی است وگاهی اوقات منشاها، منشا روحی است .در هر صورت این منشاها همه اش درونی است .ما در هر جایی به دنبال هر چه می گردیم ، به دنبال متهم بیرونی ( شلوغ بود ،نشد ) نباشیم .
استاد ما در فهم قرآن مانند ریاضی بودند .می فرمودند بیشتر چیزهایی که بدست آوردم در اتوبوس و توی راه بوده .
اما ما در اتوبوس به بیرون ( مغازه ها، آدم ها و ... ) توجه داریم .اگر هم بخواهیم به فضای درونی خودمان فکر کنیم ، به چی فکر می کنیم ؟یعنی چه فکر کنیم ؟
مثلا بگوییم ابتدا به ساکن می خواهم نیم ساعت فکر کنم . یکی از کار های واجب بر همه ما فکر کردن است . یعنی در شبانه روز وقتی برای فکر کردن باید بگذاریم .حالا این سوال مطرح می شود ، به چه فکر کنیم ؟ چطوری فکر کنیم ؟ چقدر فکر کنیم ؟
شما دو سرمایه همیشه همراهتان است که هیچ موقع تمام نمی شود :
1- عقل
2- قلب
که هر دو منشا ادراک هستند و همیشه همراه ما هستند به شرط اینکه فعالش کنیم .بعد به فضای بیرون و شلوغی توجهی نداریم .
ما موقع فکر کردن وارد خیالات می شویم . اینکه فلانی به من بدی کرد یا فلانی چرا با من اینگونه حرف زد ؟ کاش توی صورت فلانی می زدم . ویا اینکه در حسرت ها و خیالبافی ها هستیم . مثلا ای کاش آیت الله بهجت بودم ، و از افراد دستگیری می کردم. یعنی هر کس در خیالات خودش است .
ای کاش مامانم اینطوری می شد . فلانی مریضی اش خوب می شد .
یا حسرتهای گذشته است و یا خیالبافی و توهم . باید اینها را اصلاح کنیم .چرا که اگر اصلاح نکنیم در زندگی آسیب می بینیم .
کسی که عادت نکرده خیالات خودش را کنترل کند ، در زندگی اش آسیب می بیند .
یکی از کارهای ابتدایی قوه خیال اینست که تفکر سریع است .فکر نیست .شبه فکر است . زیرا در فکر ما مقدماتی را روی هم سوار می کنیم و بعد به یک نتیجه ای که نداشتیم می رسیم .
مثلا می گوییم : از قبل می دانیم پیامبران معصوم هستند و می دانیم حضرت یونس و آدم پیامبر هستند .معصوم هستند یعنی نه خطا می کنند ، نه گناه می کنند و نه اشتباه می کنند .و این را می دانیم در جریان حضرت آدم و درخت ممنوعه مثلا حضرت از میوه آن درخت خورده . پس اینها چطور با هم جمع می شوند ؟
در اینجا فکر فعال می شود . تا به یک راه حلی دست پیدا کند . با استفاده از مقدمات و فعالیت به نتیجه می رسد .
اما خیال ، با اندک تشابهی به نتیجه می رسد . یعنی از یک مقدمه ای به روی مقدمه دیگر می پرد .مثلا موقع نماز می بیند روی فرش یک لکه است . خیالات می آید .اینکه فرش را چطوری بشوریم ؟ باید بدهیم فرش شویی . ولی گران شده . اصلا این روحانی چه کار میکنه ؟ این کلید تدبیری که نشان داده همه را سر کار گذاشته .احمدی نژاد هم همینطوری بود .خیال همه جا می رود . درست یا غلط .
بعد می بینیم در یک نماز بیش از 200-300 خیال می آید ماندگاری آن هم 2-3 ثانیه بیشتر نیست بعد اگر نماز ما 5 دقیقه طول بکشد ، 20 فکر در یک دقیقه اش می شود .
قوه خیال یعنی تفکر هرز .از مقدمات ، با چینش منطقی به نتیجه نمی رسد . از یک مقدمه به نتیجه ای می رسد .قوه خیال بستگی دارد به اینکه ذهن من درگیر چه چیزی باشد .و لذا اگر کنترل نشود چه اتفاقی می افتد ؟ در زندگی وقتی خانم یا آقایی می بیند همسرش داخل اتاق می رود با خودش می گوید او الآن با کیست؟ چه کار می کند؟ و ...
هر بلا و مشکلی که ما داریم ازعدم تعقل و فعال شدن رقبای تعقل است .
تعطیلات تان را محاسبه کنید و اگر دیدید آنطور که می خواستید نبوده منشاهای آن را پیدا کنید .
برنامه ریزی تان درست نبوده . فشار مضاعف داشتین . یا کم اراده ایم یا در محیط ها نمی توانیم مقاومت کنیم . علت ها را لیست کنید . والا بقیه عمر هم همینطور می رود و تضمینی وجود ندارد که معجزه ای برای بقیه عمر ما رخ دهد و این تعطیلات یک نمونه ای از گل عمر شما بود .جوانی ،تعطیلی ،سلامت همه با هم جمع بود .
سوال : وقی که قرآن می خوانم و اینهمه آیات عذاب را می خوانم دیگر حسی برای قرآن خواندن ندارم یعنی آن حالت لطافتی که فکر می کردم که داشته باشد ندارم و دیگر رغبت نمی کنم که قرآن بخوانم ؟
پاسخ حضار:
آیات رحمت را ببیند .
آیات رحمت و بخشش خیلی بیشتر از آیات عذاب است وکلی هم هست در حالیکه آیات عذاب به گروه خاصی برمی گردد
باید وقتی این نوع آیات خوانده می شود فرد احساس شکنندگی کند.
آیات رحمت وعده خداست و آیات عذاب وعید
همراهی با این آیات به نوعی تذکر برایش محسوب می شود.
استاد:
برای قرائت قرآن یک سری کارهاست که علاوه بر موارد لازم باید صورت بگیرد تا در قلب تغییراتی ایجاد شود و قرائت قرآن را ارتقا می دهد :
·متشابهات را متشابه بدانیم .
مثلا : « فَلَمَّا آسَفُونَا انتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ أَجْمَعِینَ» ( وقتی ما را عصبانی کردند ما هم از آنان انتقام گرفتیم )
این یعنی یک کسی عصبانی اش کرده و او هم می خواهد پوستش را بکند ، یا حالش را بگیرد؟!اینطوری است؟!
در اینجا چه کسی دارد صحبت می کند؟ کسی که احساسات انسانی ندارد . نه خدا خوشحال می شود و نه ناراحت .نه اندوهگین می شود و نه خوشحال .
پس باید این را چگونه ترجمه کنیم ؟ باید طوری متوجه بشویم که واقعش هست .
مثلا در قرآن آمده که فرد بهشتی می گید بیایید نامه عمل مرا ببینید . در آنجا باید متناسب با خودش فهمیده شود .نامه اعمال مرا ببینید یعنی یک کاغذ به او می دهند ؟! و خیلی آیات دیگر...
آیات متشابه در قرآن یعنی ظاهرش مقصود گوینده نیست ( منظور همان ظاهر اولیه اش ) ولی اگر همان را خوب بشکافیم همان منظور است .مثلا : وجوه یومئذ ناظره .الی ربها ناظره . ( یک چهره هایی دارند به خدا نگاه می کنند ) مگر خدا جسم است ؟
نگاه کردن لازمه اش اینست که نور باشد .اگر شما اینجا باشید ولی ظلمت محض باشد ، آیا چیزی می بینید ؟ حتی خودتان را هم نمی بینید . چون لازمه اش اینست که نوری باشد که بتابد به شئ و بعد برگردد به چشم و بعد ببینید .و بعد آن شئ هم باید مادی باشد آن هم نه هر مادی چون هوا لمس می شود ولی دیده نمی شود .وهمچنین آن شئ مادی متراکم ( در اصطلاح فلاسفه قدیم شئ کثیف باشد یعنی سلولهایش متراکم باشد ) باشد.
مگر خدا جسم غلیظ متراکم است ؟!
پس باید آیات متشابه را متوجه باشیم که به معنای عصبانی شدن و ... نیست و اگر دقت نکنیم این همینطور وارد ذهن می شود بعد می بینیم این چه خدایی شد ؟
در بحث تشخیص های اولیه گفته شد که در ذهن یک چیزهایی می آید . این تشخیص ها ، چون تشخیص های خود آدم است ( البته گاهی تشخیص خودمان هم نیست ، القا است ) انسان به آن اعتماد می کند و فکر می کند همان است .خصوصا اینکه فرد بتواند برایش دلیل بیاورد ، به طور حتم و قطع روی آن می ایستد .
مثال : فرض کنید رفتید خونه و پدر و مادرتان در اتاق با صدای بلند صحبت می کنند و می گویند از هم جدا شویم ، دیگر تحمل ندارم .ما از این صحنه چه برداشتی می کنیم ؟اینکه با هم دعوا دارند .دعوایشان هم جدی است . اما فردا که می روید خونه متوجه می شوید دعوایشان ساختگی بوده ومی خواستند ببینند بچه ها چقدر به اینها وابسته هستند .
شاهد دعوا ==» اختلاف منجر به جدایی دارند
دعوای زرگری (میزان وابستگی )==» اختلاف ندارند
این نتیجه گیری قطعا غلط است .
احتمالات:
شاید دعوای دیروزشان زرگری بوده و می خواستند میزان وابستگی بچه ها را بسنجند و چون واقعا می خواهند از هم جدا شوند ، از بچه ها تست گرفتند تا ببینند ارزش دارد از هم جدا شوند یا نه ؟
اینکه فهمیدیم دعوایشان زرگری است به ما می رساند که اگر اختلاف دارند این دلیل اختلافشان نیست .
اگر مقدمه خراب شود ، دلالت خراب می شود نه اصل قضیه .یعنی حالا در نقطه« نمی دانیم »هستیم .یعنی نمی دانیم اینها باهم خوب هستند یا اختلاف دارند . این دلیلی که تا دیروز به آن معتقد بودیم حالا نیست اما این نیست به معنای اینکه آن طرفش نیست که نیست .
چند وقت پیش یک نفر برای مشاوره آمده بود و می گفت من در وجود خدا شک کردم .داستان از این قرار است که فردی کتابی بنام توهم خدا نوشته و خیلی هم با وی مصاحبه شده و بر رویش مانور می دهند.
او می گوید :
نظریه خلقت هوشمند غلط است==» خدا نیست (توهم خدا)
خلقت کور ( تصادفی ) نیست==» خالقی دارد ==» خدا هست
( اینکه می گوید خلقت هوشمند غلط است خودش مغالطه است .)
البته نظریه دوم اثبات خالق بودن خدا را نمی کند ولی ما فرض را بر این می گذاریم.
این فرد در نظریه دوم (خلقت تصادفی) نتیجه می گیرد که خدا توهم است و کتابی به نام توهم خدا می نویسد در صورتی که اگر منصف می بود باید می گفت این دلیل برای اثبات خدا کفایت نمی کند .
حالا باید گفت خدا هست یا نه ؟! می گوییم نمی دانیم چون هیچ دلیلی نداریم که خدا را انکار کنیم .
برهان نظم می گوید :
عالم منظم است + هر نظمی ناظمی دارد ==» عالم ناظمی دارد ( خدا)
مثلا شما یک کیسه دارین که داخلش 10 عدد توپ است که بر روی هر یک شماره ای از 1-10 نوشته شده . یک نظم اینست که از 1 تا 10 بیاید ، یک نظم اینست که اول زوج ها بیاید و یک نظم اینست که اول فردها بیاید و... و یک حالت هم اینست که هیچ نظمی نباشد .
اینکه اول 1 بیاید و بعد 2 و... تا 10 احتمالش چقدر است ؟ 1 روی 10 فاکتوریل
حالتی که زوج ها اول بیاید چقدر است ؟1 روی 10 فاکتوریل
بدترین حالت هم همین احتمال برایش می آید . یعنی اولا ترجیحی بین بهترین حالت و بدترین حالت وجود ندارد .
ثانیا چه کسی گفته در این عالم نظم وجود دارد؟مگر شما عالم دیگری را دیده اید که دارید مقایسه می کنید؟
ثالثا حالا فرض کنیم منظم است باز احتمال صفر وجود ندارد
در آن نظریه فرد نتیجه می گیرد خدا وجود ندارد . اگر می گوییم اینجا جنی وجود ندارد باید دلیل بیاوریم . اگر 500 سال پیش بودیم و می گفت من می توانم با 2-3 تن آهن بروم آسمان .می گفتند این فرد دیوانه شده .
اینکه عقل این قدرت را ندارد باید دلیل بیاورد . هم هست نیاز به اثبات دارد و هم نیست . چون نیست یک ادعاست .یعنی من احاطه دارم ،همه جا را دیدم ،همه احتمالات را بررسی کردم لذا این احتمال جایی برای موجودیت ندارد .
ذهن غیر منطقی معمولا اینگونه عمل می کند می گوید دعوایشان ساختگی بود پس اینها با هم خوب هستند. چه کسی گفته اینها با هم خوب هستند؟برای با هم خوب بودن باید دلیل بیاوریم .باید گفت: نمی دانیم . چون رد کردن و اثبات کردن بدون دلیل نمی شود .اگر دلیل خراب شد یعنی این دلیل دلالت بر این نتیجه ندارد و بیش از این چیزی نمی گوید .
پس در مورد قرآن خواندن متشابهات را در نظر بگیریم و این احتمال را بدهیم که برداشتی که شما کردید ممکن است اشتباه باشد و لو اینکه شما دلیلی هم دارید .
یک نفر آمد و گفت من از قرآن چند تا تناقض درآوردم (انسان فهیمی بود ) به نظر پیش امام حسن عسگری (علیه السلام) آمد .آقا فرمودند تو مطمئنی آنچه فهمیدی مراد گوینده بوده .احتمال اینکه چیز دیگری باشد ، نیست؟کمی فکر کرد گفت :چرا احتمال دارد .
سوال : چرا در قرآن متشابهات وجود دارد ؟
فرض کنید ما جنین هایی در شکم مادرانمان هستیم .با این تفاوت که عقل و شعور داریم . که قرار است به این دنیا بیاییم . در آنجا وضعیت ما چگونه است ؟ تاریک است و خون می خوریم و...
بعد می گویند از اینجا می خواهی بروی به جایی که خیلی جالب است . چه خوراکی های خوشمزه ای .ولی برای جنینی که هیچ تصویری از بیرون ندارد بگویند می خواهی بروی یک جای عالی .چه چیزی به ما بگویند که متوجه بشویم وخوشمان بیاید ؟مثلا بگویند یک خون های شفاف و خوبی دارد؟! اگر بگویند در آن عالم موز دارد، می گوییم موز چیه ؟موز همان مقدار برای بچه قابل فهم است که زوم برای شما .می گویند در بهشت زوم می خورید . زوم چیه ؟ هیچ تصویری نداریم .
یا مثلا به یک بچه 4 ساله بگویند لذتی است به نام ریاست . او چه می فهمد ؟ یا موفقیت چیست ؟
یا وقتی به همراه پدر و مادر به روضه می روند و آنها گریه می کنند بچه ها اعصابشان خورد می شود و می گویند گریه نکن .حالا اگر بخواهیم گریه خودمان را برایش توجیه کنیم چه می گوییم ؟می گوییم من ناراحت نیستم ، خیلی هم خوشحالم و دارم لذت می برم مثل شکلاتی که تو می خوری و لذت می بری . حالا واقعا گریه کردن شما شکلات است ؟
حقایقی است که چون الفاظ بر مدار احتیاجات وضع می شوند (قبل از اینترنت چیزی به نام دانلود وجود نداشت یا موس یا خود رایانه نداشتیم و یا کو پن قبل از انقلاب نداشتیم و ... )
آنچه نمی دانیم که نمی دانیم هزاربرابر این قسمت است، اما نمی توان در این جا نمایش داد.
برای دو قسمتی که می دانیم لفظ وضع شده ولی برا ی قسمتی که نمی دانیم لفظی نداریم .چون ذهن ما گَزیده نشده که بخواهیم لفظی داشته باشیم .حالا می خواهد چیزهایی را بگوید که اصلا ذهن ما متوجه آن در زندگی روزمره نیست .بنابراین یا باید برایش لفظ فرض کند مثل زوم که بی معنا می شود یا از الفاظی که ما داریم استفاده کند تا ما را به حقیقت نزدیک کند
تفاوت ما با قرآن اینست که ما می گوییم مثلا : به یک بچه 2 ساله بگویی ریاست مثل عسل می ماند .یا لذت جنسی مثل عسل می ماند . او می گوید عسل چیست ؟ یا لذت جنسی چیست ؟ اما چون قوه اش فعال نیست درکی از آن ندارد .حالا می خواهد حقایقی از یک عوالم دیگر بگوید آنجا چقدر فرق دارد .
شکم مادر برای همین عالم است ، به دنیا هم آمد مال همین عالم است .فاصله زیادی بین این دو ندارد . حالا اگر بخواهد حقایقی از یک عالم دیگر بگوید !
لذا تفاوت شما و قرآن اینست که شما هر چه این شکلات و عسل را بشکافید از داخلش چیزی به نام ریاست درنمی آید ( با دقت عقلی ) اما اگر کسی آیات متشابه قرآن را تحلیل عقلی کند می تواند نزدیک کند مثل اینکه در قرآن آمده که قیامت مثل یک چشم بر هم زدن است ولی ما که چشم بر هم گذاشتیم چرا نیامد ؟
الحمدلله رب العالمین
سخنرانی حجت الاسلام نخاولی در کارگاه طراحی سرنوشت
مورخ 20 فروردین 1393
