گفتمان برتر

هوالعلیم

دومین نشست از سلسله نشست های تبیین نسبت حوزه و انقلاب در مدرسه علمیه عباسقلی خان شاملو برگزار شد.

در این جلسه که ظهر امروز چهارشنبه 16 بهمن 1392 برگزار گردید حجت الاسلام دکتر احمد رهدار مدیر مؤسسه فتوح اندیشه با موضوع "جریانشناسی نهضت های مرجعیت شیعی" ایراد سخن فرمودند.

گفتمان برتر بصورت اختصاصی فایل صوتی و متن این جلسه را منتشر میکند.

حجت الاسلام رهدار در دومین نشست تبیین نسبت حوزه و انقلاب؛

با حضرت امام و الگوی ولایت فقیه از همه‎ی مکتب ها عبور کردیم و رد شدیم

اساسا در تاریخ ما ایرانیان، هیچ نهضتی بدون رهبری روحانیت نداریم. شاید نهضت محمدتقی پسیان به ذهنتان برسد، که این نهضت هم به دلیل مردمی نبودن و وابستگی به آلمان‎ها شکست خورد. ابتدائا به گونه شناسی نهضت‎های عالمان دینی می‎پردازیم.

نهضت‎های علمی:

دو دسته، رویکرد دفاعی و در برابر شبهات، نهضت‎هایی که اثباتی هستند.

نمونه‎هایی از رویکرد دفاعی:

در اوایل دوره قاجار هنری مارتین در هندوستان مشغول می‎شود، فارسی را یاد می‎گیرد و به ایران مهاجرت می‎کند و کتابی در نقد پیامبر خاتم با عنوان «میزان الحق» می‎نویسد. حدود 40 عالم برجسته بر این کتاب نقد می‎نویسند. هر کدام از این عالمان در گوشه‎ای بودند. چند وقت بعد یک مستشرق می‎آید و نظرات علما را جمع می‎کند و حاشیه‎ای می‎زند که به جایی نمی‎رسد. آن حرکت علما را باید یک نهضت علمی دانست.

حالا ببینید! کتاب آیات شیطانی نوشته می‎شود. تا کنون حتی یک عالم برجسته بر این کتاب نقدی نزده است!

حدود 70 سال قبل در عراق آقایی یک شبهه چند قسمتی به شیعه وارد می‎کند. در بخشی از این شبهه می‎گوید: بیشتر کتاب‎هایی که در تاریخ اسلام نوشته شده، کار اهل تسنن بوده و شیعه اهل تألیف نبوده است. علامه آقا بزرگ طهرانی آمد و فهرست کتب شیعی را نوشت و سی جلد شد. علامه امینی در پاسخ به بخش دیگر این شبهه، الغدیر را نوشت. بخش سوم را هم علامه عسگری پاسخ داد، با کتاب عبدالله ابن صبا. این هم یک نهضت علمی است.

در دوره رضاشاه، درست در زمانی که علمای شیعه خلع لباس می‎شوند، جریان‎هایی به نام دین اجازه فعالیت می‎یابند. شبهه‎های سنگین به شیعه وارد می‎کنند. مرحوم حاج شیخ سراج انصاری جریانی را به راه می‎اندازد و پاسخ شبهاتی را می‎دهد که به شیعه وارد می‎شود و روز به روز در حال افزایش است.

نمونه‎هایی از رویکرد اثباتی:

حرکت علامه وحید بهبهانی در دهه‎های قبل از روی کار آمدن قاجار در مقابل حرکت انحرافی اخباریون را بزرگترین حرکت علمی اثباتی باید دانست.

در زمانه‎ی ما مؤسسه تحقیقاتی امام خمینی زیر نظر آیت الله مصباح. اینکه یک عالِم چندین سال گوشه‎ای می‎نشیند و فکر کند و مؤسسه‎ای ایجاد می‎کند که در عرصه‎های مختلف دین را سرایت می‎دهد.

به نظر من منیرالدین هاشمی، موسس فرهنگستان علوم، نیز انقلابی ایجاد کرده که متأسفانه در نقد این مجموعه برخورد سیاسی و سلیقه‎ای صورت می‎گیرد.

نهضت‎های تبلیغی:

حرکت سیدجمال الدین اسدآبادی؛ تفکر ایشان را تأیید نمی‎کنم. در واقع تفکر ایشان را باید نوعی انحراف دانست. اما به لحاظ تبلیغی ایشان را موفق می‎بینم و مشعل‎دار می‎دانم. اینکه ایشان جهاد بکند و به هند، پاکستان و ... حتی آمریکا برود، مسأله‎سازی کند، عقب ماندگی اسلام، طرح وحدت جهان اسلام و ... را مطرح کند. در مقیاس ایشان شاید کسی را نتوان نام برد.

جریان جامعه‎المصطفی به ظاهر یک دانشگاه است، اما دانشجویان این مجموعه از 100 کشور، با اهداف تبلیغی جذب می‎شوند. من حاصل این کار را در سفرهای خارجی که داشتم دیده‎ام. حدود 80 کالج و 500 مجموعه مرتبط با جامعه المصطفی هستند. کافی است این مجموعه چند سال تعطیل شود تا تأثیر آن را ببینیم.

ما آخوند هستیم؛ با رسالت‎هایی عام! عالمان گذشته برای مردم پل ساختند، مدرسه ساختند و... . این حرف دکتر شریعتی درست است: «دینی که نتواند دنیای مرا آباد کند، آخرت مرا نمی‎تواند آباد کند.» وقتی شهید مطهری داستان راستان را نوشتند، به ایشان گفتند که شما لازم نیست چنین کتابی را بنویسید، کسان دیگری هستند که بنویسند. ایشان گفتند من را چه حساب کردید. من باید از دین جامعه محافظت کنم. نیاز مردم و جامعه وقتی به داستان است، باید داستان بنویسم.

نهضت‎های اقتصادی:

عالمانی داریم که پشت یک مجموعه و شرکت اقتصادی می‎آیند با هدف حمایت از تولید داخلی و قطع ید بیگانگان! حدود 40 مرجع برای مصرف کالاهای این شرکت فتوا می‎دهند. این در طول تاریخ بی‎سابقه است. به شاه نامه می‎زنند که ما متعهد می‎شویم از کالاهای این شرکت مصرف کنیم، کسانی که از این کالاها استفاده نمی‎کنند صیغه عقدشان را نخوانیم و ... .

حالا این کار و جریان را با دوره‎ی خودمان مقایسه کنیم؛ رهبری معظم از حمایت از تولید داخلی سخن می‎گویند، امّا حتی یک نفر از مراجع به پشتیبانی ایشان بلند نمی‎شود و فتوا نمی‎دهد. این آقایان باید در پیشگاه تاریخ پاسخ بدهند!

سید محمدتقی خوانساری در مورد ملی شدن صنعت نفت بیانیه صادر می‎کنند. این بیانیه در کنار بیانیه‎های مجتهدین دیگر باعث می‎شود که آیت الله کاشانی وارد کار شود. در این بیانیه‎ها صراحتا می‎گویند: همین که آیت الله کاشانی هستند، ما اطمینان داریم که جریان ملی شدن صنعت نفت، یک جریان اسلامی است.

حرکت امام موسی صدر در لبنان؛ وقتی ایشان زعامت شیعه در لبنان را به عهده می‎گیرد، لبنان در اوج فساد است. دختران جوان بیکار، یک پای این فساد هستند. ایشان در این شرایط می‎رود و در کنار زعامت، فعالیت‎های اقتصادی را به راه می‎اندازد. در لبنان دانشگاهی ایجاد کردند که توانایی فعالیت‎های اقتصادی را به دانش‎پژویان خود می‎دهد. مسئول این مجموعه می‎گوید: ما خانم‎های بی‎حجاب را نیز می‎پذیریم. اما کار به جایی رسیده که پس از ده سال، تمام خروجی‎های ما محجّبه هستند.

نهضت‎های پنهانی:

حرکت شیخ عبدالکریم یزدی؛ ایشان حوزه علمیه قم را راه می‎اندازد با رویکردی ظاهرا غیر سیاسی، در دوره‎ای که رضا شاه ملعون در پی این چنین افرادی است. همین حوزه علمیه، امام خمینی و شهید مطهری را پرورش می‎دهد.

علامه طباطبایی در همین بستر رشد می‎کند. کار به جایی می‎رسد که بعضی ساده اندیشان ایشان را ضد انقلاب می‎دانند؛ چرا؟ چون ایشان یک بار هم در جریان انقلاب توسط ساواک دستگیر نشده! مگر می‎شود ایشان را ضد انقلاب دانست؟! در زمانی که شبهات فلسفی مارکسیستی وجود دارد، ایشان دست به نوشتن تفسیر المیزان می‎زند. خروجی این نهضت علامه طباطبایی می‎شود جریان تفسیر تسنیم، می‎شود جریان مؤسسه امام خمینی و ... .

نهضت آیت الله خویی در حوزه نجف نیز به همین وجه است. شاگردپروری این نهضت، بسیار پربرکت است. متأسفانه توسط جریان باطل انجمن حجتیه از ایشان تفسیرهای غلطی ارائه شده، مبنی بر این که ایشان ضد انقلاب است و با انقلاب مخالف است. من به واسطه‎ی دو پایان‎نامه‎ای که در قم نوشته شد، به اسنادی دست یافتم که نشان می‎دهد در دوران جنگ تحمیلی حضرت امام اجازه ندادند از سهم امام برای تهیه اسلحه استفاده شود، اما آیت الله خویی این اجازه را دادند و بخشی از اسلحه مورد نیاز ما از همین طریق مهیا شد. تمام این حرف ها باعث نشود که بگوییم آقای خویی مثل امام خمینی بودند. خیر! امام خمینی چیزی دیگر است. ما با حضرت امام و الگوی ولایت فقیه از همه‎ی مکتب ها عبور کردیم و رد شدیم، کیلومترها رد شدیم! امام به ما یاد داد که اگر مجتهد هم هستیم، نباید در کنج کتابخانه باشیم! بله، حرکت آیت الله خویی عظیم است؛ اما از آنجا که ما امام و انقلاب اسلامی را دیده‎ایم، نمی‎توانیم دیگران به حساب بیاوریم!

نهضت‎های حماسی:

این نهضت خودش دو دسته است: 1ـ دسته‎ای که مسأله محور است و مثلا در برابر یک قرارداد شکل می‎گیرد؛ نهضت میرزای شیرازی، نهضت در برابر فراماسونری و ...  2ـ دسته ای که به دنبال شکل گیری حکومت هستند؛ نهضت مشروطه و نهضت حضرت امام.

برجسته ترین نهضت در این مجموعه نهضت‎ها، نهضت امام خمینی است، که همه چیز را متحول کرد.

در جمع بندی باید بگوییم که علمای دین در طول تاریخ اقدام کردند، اما اگر به سرانجام و تشکیل حکومت نرسیدند، به این علت بود که ظریفیتش وجود نداشت. امام خمینی در سر سفره عالمان دیگر این انقلاب را شکل داد. مگر می‎شود امام خمینی از تجربه عالمان دیگر استفاده نکند و این انقلاب را به پا کند. حضرت امام روی دوش پرورش یافتگان مکتب آیت الله بروجردی این انقلاب را به پا کردند. امام در تداوم یک سلسه است و همین است که با رفتن ایشان جریان ادامه یافت و قطع نشد. به قول حضرت آقا انقلاب اسلامی موقف ماست و هدف ما نیست ما باید به تمدن اسلامی برسیم.

دومین نشست همایش "تبیین نسبت حوزه و انقلاب"

جریانشناسی نهضت های مرجعیت شیعی

حجت الاسلام و المسلمین دکتر احمد رهدار

دریافت فایل صوتی باحجم 13 مگابایت

***

پرسش و پاسخ

دریافت فایل صوتی با حجم 9 مگابایت