شیطان دشمن پنهان | روز تاسوعای محرم الحرام 1345

شیطان دشمن پنهان | روز تاسوعای محرم الحرام 1345 - 1392

چهارشنبه, ۲۲ آبان ۱۳۹۲، ۰۱:۱۳ ق.ظ

ظهر تاسوعا | شیطان در ردای موجّهِ عِلم

توجّه به توجّه

گفتیم که شیطان از چهار جناح به ما حمله می کند؛ یکی درباره امور آینده، دوم درباره ما تَرَک و آنچه از خود باقی می گذاریم، سوم در فضای دینداری، چهارم در فحشاء و منکر.

توجّه ما نسبت به هر یک از این موضوعات به هنگام حمله شیطان، سرنوشت ساز است. توجّه یعنی عامل ادراک. توجّه های ما سه نوعند:

توجّه قلبی یا ادراک حضوری که در آن بلا واسطه چیزی را درک می کنیم مثل توجه ما به ناراحتی خودمان و توجه اهل بیت به خداوند متعال. این نوع توجه قهراً از واسطه گری و دستبرد شیطان مصون است.

توجّه عقلی که با واسطه نیروی عقل صورت می پذیرد. بعنوان مثال قدرت، حکمت و ... خداوند را درک می کنیم و بر اساس آن تصمیم می گیریم و حرکت می کنیم. این ادراک و توجه نیز به علت عدم سنخیت شیطان با آن، در امان است.

توجه وهمی، خیالی که همان عقلِ فروکاسته است. مثلا فردی می گوید: اگر خدا رحمت مطلق است باید عطایش کامل باشد. در جواب عقل می گوید: رحمت این نیست که هر چه هر که بخواهد به او بدهند بلکه این در شرایطی ممکن است عین ظلم باشد. ما در حقیقت از خیالات خود شکست می خوریم. باید یک بار هم که شده تکلیفمان را با مسلّمات اعتقادی مان روشن کنیم. آیا خداوند ارحم الراحمین هست یا نه؟ یا اینکه بخیل و نا توان و ... است.

دو نوع جهل

فهمیده شد که جهل، منفذ ورود شیطان است اما باید بدانیم که آن نیز به دو قسم تقسیم می شود:

اول؛ ندانستن که در برابر علم است که درباره آن و راه چاره هایش گفتگو کردیم.

دوم؛ حماقت که در مقابل عقلانیت است. در این قسم فرد می داند، ولی به جهاتی آگانه دست به کاری جاهلانه می زند. همین است که امیر المومنین علیه السلام می فرمایند: از رفاقت با احمق دوری کن که او می خواهد به تو نفع برساند ولی ضرر می زند.

نقطه ضعف های شخصی

هر فردی در هر مقطع از زندگی اش نقطه ضعف های مخصوص خودش را دارد که باید در شناسایی و تضعیف آنها بکوشد. مثلا جوانها بیشتر با شهوت و زینت مورد حمله قرار می گیرند. در موقعیت های مدیریتی، انسان با حبّ مقام آزموده می شود. در نامه امام به مالک نیز آمده: مواظب باش هر جا که از تو تعریف می کنند در خط مقدّم تیررس شیطان هستی. پیرها با تفاخر و تکاثر سنجیده می شوند. باید همینطور که شیطان برای اینها برنامه دارد ما نیز برای برطرف کردن ضعف هایمان برنامه ریزی کنیم. باید مثل تست هایی که پزشکان برای تشخیص حساسیتِ بیمار انجام می دهند، تک تک نقطه ضعف های خود را بیرون بکشیم.

شیخ محمد صوفی شیطان را دید که به او می گفت: در عجبم از این مردم که در زبان، با من دشمنند ولی در عمل از من پیروی می کنند.

درمان اولیه؛ دوری

هر کدام از موارد بالا، درمان خاص خود را دارند که باید برای هر کدام به متخصص امور معنوی مراجعه کرد، اما یک درمان اولیه وجود دارد و آن اینست که درابتدا از فضاهایی که ما را در آن ضعف می اندازد دوری کنیم. گاهی حتی ریاست یک مجموعه مذهبی، رهزن می شود. آری فردی ممکن است یک عمر از خدا حرف بزند ولی برای شیطان. عبادات نیز مدد دهنده در مسیر تقویت جنبه روحانی اند.

نباید فراموش کنیم بدست آموردن هیچ چیزی به از دست دادن سلامت نفس نمی ارزد. چون ما در درجه اول در مقابل نفس خود مسئولیم. نه اینکه خودخواه باشیم بلکه نخواهیم چیزی را به قیمت اِفساد نفس خود به دست آوریم.

چند نکته قرآنی برای بریدن دست شیطان

یک- در همه حال شاکرخدا باشیم

باید این نکته برای ما جا بیفتد که هر کار خدا از روی لطف اوست چه در سختی ها چه در آسانی ها.ایّوب پیامبر با صبر جمیل بر مصائب به مقامی رسید که خداوند، مدّاح او شد. داستان سلطان محمود و فُضَیل عیاض نیز از همین دست است و سکوت و صبر و بنده دانستن فضیل بود که مهر او را در دل سلطان انداخت.

در همان آیه شریفه ایکه شیطان جناح های چهارگانه حمله خود را بر می شمرد می گوید:ولا تجد اکثرهم شاکرین و اکثر آنها را شاکر نمی یابی. پس معلوم شد او شکر ما را نشانه رفته است.

دو- در همه کارها اخلاص داشته باشیم.

اخلاص یعنی در هر کاری توجه به خدا داشته باشیم نه خودِ آن کار. در جریان گاو بنی اسرائیل هم توجه آنها به شکل و رنگ و نوع گاو بود نه امتثال فرمان خداوند و در پایان امر نیزکه آن را سر بریدند خداوند با عبارتِ : فذبحوها و ما کادوا یفعلون فرمود که آنها در حال و هوای انجام امر ما هم نبودند.

مطالعاتمان نه برای اینکه با سواد تر شویم بلکه بخاطر نزدیکی به خدا باشد. در نیّتِ خدایی بقیه چیزها هم حاصل می شود چرا که او کمال مطلق است و چون صد آید، نود هم پیش ماست.

سه- در راه خدا استقامت بورزیم

باید مرتب در نیّت خود بگوییم می خواهم هر دستوری از خدا باشد انجام دهم، هر چند سخت باشد. از این نیت نباید غافل شد چرا که نیت صالح به فرموده امام علی علیه السلام انسان را عصمت می بخشد.

تمام همت را در راه خدا باید روی استقامت گذاشت، چرا که خداوند فرموده: انّ الذین قالوا ربّنا الله ثمّ استقاموا تتنزّل علیهم الملائکه...

چهار- سپاسگزار بندگان خدا باشیم

امام صادق علیه السلام فرمودند: خدا لعنت کند آنهایی را که راه خیر را می برند! آنهایی که وقتی خیری به آنها می شود سپاسگزاری نمی کنند و با این کار، صاحب خیر، دلسرد می شود و می گوید بعد از این دیگر به کسی کمک نمی کنم.

این کار باعث جدا افتادگی آدم ها از هم می شود و این جزیره های تک افتاده لقمه راحت تری برای شیطان اند. برای حفظ اجتماع مسلمین است که فرموده اند از یکدیگر کینه در دل نداشته باشید و بوده اند افرادی که در دعاهایشان می گفته اند: اللهم اغفر لِمن ظَلمنی. خدایا گناهان آنکه را بمن ظلم کرده، بپوشان.

نفوذ اجتماعی شیطان

شیطان به هیچ وجه تنها به نفوذ های فردی اکتفا نمی کند، چرا که تأثیرات یک جامعه بسیار قوی تر از افراد است. وقتی دینداری در یک اجتماع سخت باشد، افراد در مقابل وسوسه ها شکننده ترند. او در حقیقت در مقابل ایده اصلی انبیا خواسته ایده جهانی خود را پیاده کند. هدف نهایی انبیا در حقیقت برپایی جامعه ایمانی بوده که تا کنون غیر از مقاطعی کوتاه در زمان انبیای بنی اسرائیل و در صدر اسلام توسط نبی اعظم اسلام، تحقق نیافته است. جهانی سازی در جهت خیر، ایده انبیاست که شیطان آُنرا در جهت شرّ می خواهد پیاده کند. او می خواهد سیستمی فسق محور دنیا را اداره کند تا مسیر عبودیت خداوند، مثل شنا کردن در جهت خلاف آب باشد. مثلا اگر سیستم آموزشی یک اجتماع به جای تفکّرمحوری به سمت حفظ محوری برود، با تضعیف تعقّل مسیر برای نفوذ فردی شیطان بسیار باز می شود. امام علی علیه السلام در خطبه متّقین می فرمایند: متّقی بدنبال علم نافع است.

شیطان حداقل در دَه حوزه به فعالیت گسترده و جهانی می پردازد که امروز به یکی از آنها اشاره می کنیم.

فعالیت های علمی

باید دانست که علوم هیچگاه در خلأ ایجاد نمی شوند و پشت سر هر نظریه علمی، پیشفرض هایی نهفته که باید آنها را شناخت.

مثلا یک روش روان درمانی ممکن است با آزمایشاتی روی سگ ها انجام پذیرد. خودِ این روش، این پیشفرض را دارد که آدمی دارای روح مجرّد نیست. ممکن هم هست این درمان در جاهایی جواب دهد زیرا هیچ موجودی شر مطلق نیست و جوانب خیری هم دارد. این را خداوند درآیات تحریم شراب اشاره کرده است ولی شراب با وجود منافع اندکش حرام شد.

نمونه: پشت صحنه فرویدیسم

روانشناسی در قرن نوزدهم تحت تأثیر پزشکی بود، اما از قرن نوزده به بعد متأثر از آراء فیلسوفان شد. فیلسوفانی همچون فرانس برنتانو، ویلیام جیمز و خصوصا تحت تأثیر فیلسوفی به نام فوئل باخ شد و همین فرد است که مؤثرترین فرد در شکل گیری روانشناسی جدید شد و به حقیقت باید او را پدر روانشناسی جدید دانست. 70 درصد نظریات فروید ریشه در نظریات باخ دارد و در کتبش به کرّات او و اندیشه هایش را تحسین کرده است.

فوئل باخ کیست؟

هگل و مارکس دو فیلسوفی بودند که عالم مجرّدات از جمله خدا را کاملا نفی می کردند. باخ در حقیقت، حلقه واسط بین این دو و فروید بود. او همه دین ها را نقد کرده و اعتقاد دارد که خدا چیزی جز برون افکنیِ ماهیت درونی انسان نیست. روح نیز از جمله اموری است که محصول خود انسان نیست و به آنها طبیعت می گوییم.

در نظر او منشأ دین ترس از عوامل ناشناخته بوده و تلاشی برای توجیه این عوامل است. با این رویکرد، دین باعث از خود بیگانگی و مانع پیشرفت بشر است.

ما در روانشناسی 4 مکتب عمده به غیر از مکتب فروید داریم که همگی از او متأثرند. با شناخت این پیشفرض های فکری باید دید در فضای روانشناسی چه می گذرد وباید دانست که شیطان در آستین خود تعدادی دانشمند می پروراند.

نمونه دیگر: فایده کودهای شیمیایی

داستان ورود کودهای شیمیایی به چرخه کشاورزی دنیا، به بعد از اتمام جنگ جهانی دوم بر می گردد. پس از جنگ، با رکود کارخانجات اسلحه سازی و روی دست ماندن مواد شیمیایی آنها، تصمیم گرفته شد با نقابِ نجات بشر از کمبود منابع غذایی، از کودهای شیمیایی برای غنی سازی محصولات کشاورزی استفاده شود. می بینید که در آن برهه دانشمندان علم کشاورزی با علمی جلوه دادن این فرضیه چه خیانتی به نسل های بشر و چه خدمتی به ارباب اصلی خود، شیطان کردند.

الحمد لله ربّ العالمین

***

" فصل ملاقات"