گفتمان برتر

راهبرد کلی مقابله با شیطان

همه می دانیم که فضای اطراف ما مملوّ از امواج رادیویی است. حال اگر در این فضا آتش روشن کنیم، چه تاثیری بر این امواج میگذارد؟ هیچ. چونکه این دو از یک سنخ نیستند. گفتیم که لازمه تأثیرگذاری سنخیّت است.

وجود آدم مثل وجود عالم از سه مرتبه اصلی تشکیل شده است. مرتبه عقل که هم سنخ عالم ملکوت و آخرت است، مرتبه خیال که هم سنخ برزخ است و مرتبه قوای ظاهری که هم سنخ عالم طبیعت و دنیاست.

حجت الاسلام و المسلمین مهدی نخاولی

تا به حال شده که در دل شب درد بکشید؟ درد ها در شب دردناک تر به نظر می رسند. چرا که در روز اشتغالات ما باعث می شود از آن ها غافل شویم. همین توجهِ متمرکز، سبب تشدید ادراکات ماست. وقتی که ذهنتان، وقت غذا خوردن، به شدت مشغول مسئله ایست، از غذای مورد علاقه تان کمتر لذت می برید با اینکه غذا همان غذاست.

بر اساس همین اصل، اگر فردی روی یکی از ابعاد وجودی اش توجه مفرط بکند، به شکلِ عالمِ هم سنخ آن در می آید. توجه بیش از حد روی شهوت ما را بهیمی می کند، روی غضب ما را درنده خو و توجه متمرکز به عقل ما را ملکوتی و کشش زیاد به شیطنت ها انسان را به شیطان تبدیل می کند. انبیاء آمدند که عقل مدفون زیر خاکستر را بیرون بیاورند. الهامات مَلکی نیز باعث تقویت عقل نظری که مربوط به دریافت واقعیت ها و عقل عملی که مرکز تشویق به خیر است می شود.

قاعده نفع وضرر

عقل عملی همواره بر اساس قاعده نفع و ضررتشویق به خیر می کند. اصولا همه بر این اساس حکم به انجام یا دوری از عملی را می دهند. حتی کسیکه خودکشی می کند با خود فکر می کند مردن، نفعش از زندگی بیشتر است. اگر عقل مخلوط به خیالات و اوهام باشد، دراین محاسبه، همه جوانب و عاقبت امور را درست نمی سنجد و به خطا می رود، هرچند گمان می کرده دارد به نفع خود عمل می کند. قوه واهمه قسمتی از منافع را می بیند و قسمتی را نمی بیند.

شیطان دشمن پنهان | دهه ی اول محرم 1435 | مسجد المنتظر مشهد

چهار کار عمده عقل

قبل از برشمردن آنها باید متذکّر شد هر عملِ عقل در دو حوزه ادراکی و تحریکی پیاده می شود.

1-      تشخیص واقعیت از امور موهوم( ادراکی) و تشخیص خوب از بد( تحریکی)

2-      ترجیح واقعیت از غیر واقعیت( ادراکی) و خوب از بد(تحریکی)

3-      کنترل ادراکاتِ رقیب عقل( وهم و خیال) و ممانعت از محرّکات رقیب آن( شهوت و غضب)

توضیح اینکه: بنا بر حکم عقل، همه میدانیم که جسدِ مرده آسیبی به انسان نمی زند، چه شب باشد و چه روز، چه یک مردار باشد چه پنجاه عدد. پس چرا  اگر در مرده شوی خانه کنار اجساد باشیم و چراغ ناگهان خاموش شود، واهمه ما را فرا می گیرد؟ اینجا محل ورود قوه وهم است که او هم در برابر عقل حکم می دهد و چه بسا بر آن می چربد.

یا مثلا در حالت آرامش، عقل ما حکم می کند دعوا هر چه زود تر تر فیصله پیدا کند بهتر است. اما اگر خود ما طرف دعوا باشیم چه بسا بنا بر حکم وهم و خیال آن را طولانی کنیم.

کار شیطان دقیقا همین جاست؛ یعنی روی وهم و خیال و شهوت و غضب سرمایه گذاری می کند. اگر این چهار تا بوسیله عقل کنترل بشود تا اندازه زیادی می توان جلوی شیطان را گرفت. نه اینکه اینها بدند. مثلا اگر قوه خیال نبود نه هنری بود و نه اختراعی. مسئله عمده، کنترل آنها و تحت حکومت عقل درآمدن آنهاست.  در فرهنگ قرآنی به هر یک از این موارد چهار گانه که از تحت فرماندهی عقل، بیرون آمده اند، " هوی" می گویند.

مهمترین کار عقل همین کنترل هوی هاست وگرنه همه اجمالا می دانیم خوب و بد چیست: فألهمها فجورها و تقواها.

4-      بسیج قوا در تصدیق یا عمل به خیر

محل نفوذ شیطان و ابزار های او

 با این توضیح شاید روشن شد که چرا فرموده اند در ماه مبارک رمضان دست و پای شیطان به بند کشیده شده است. روزه، خود موجب کسر شهوت می شود. پیداست که با تضعیف قوای جسمانی، شهوت جسمانی به کاستی می گراید. مثال عینی این مسئله را در پیرمرد ها می توان مشاهده کرد. کسر شهوت به معنایی،  گرفتن ابزار از دست شیطان است.

در نظری کلّی می توان گفت نفوذ شیطان از مجرای قوای ادراکیِ هم سنخ خود یعنی خیال و وهم صورت می پذیرد اما ابزار او در این مسیر، قوای تحریکیِ هم سنخ اوست یعنی شهوت و غضب. مثلا یک رفیق ناباب محل نفوذش در افکار و اوهام ماست اما ابزارش دست گذاشتن روی دلخواه های ماست. شیطان جنّ هم دقیقا به همین نحو عمل می کند. همین است که او با هر کسی در هر مقطعی و در هر سنّی از یک راه وارد می شود چراکه دلخواه ها و رنج و اَلم ها متفاوت است. به عمل آراستن لذت ها در مقابل دیده آدمی در فرهنگ قرآنی تزیین می گویند که حداقل 15 بار در آیات شریفه آن آمده است.

ازینرو در تعالیم اسلامی به ما مرتبا توصیه شده که مراقب دوستان و محیط معاشرت خود باشیم.

ابن سینا نیز در رساله العهد خود می آورد که عهد می کند از کارهایی که خیال را تقویت و متعاقباً عقل را  تضعیف می کند همچون خواندن داستان بپرهیزد. اصولا داستان و مخصوصا فیلم که باقی حواس را نیز به صورت متمرکز درگیر می کند، سر و کارشان با قوه وهم و خیال است.

حجت الاسلام و المسلمین مهدی نخاولی

سه کار عمده شیطان

1-      تنزل دادن انسان از مرتبه عالی که همان عقل باشد و توجه دادن به مرتبه برزخی یا همان وهم و خیال.

2-      تشویق انسان به انباشتن خزانه خیال از تمایلات و دلخواه های گوناگون: گاهی اوقات در پوشش کنجکاوی و علم آموزی، ما به هرزه گردی در مطالب نامربوط به حوزه کاری مان می پردازیم و در این میان نه تنها مطالب مفیدی نمی یابیم بلکه چه بسا ذهن خود را از موارد نا مطلوب پر می کنیم. اینها همان خوراک شیطان برای جولان در نفس ماست. به همین دلیل نوع گناهان در خلوت ها انجام میپذیرد چراکه عامل بازدارنده قوی ( تقوی) که در درون نباشد و ازطرفی مانع اخلال  در کسب مطالب، در بیرون نیز وجود نداشته باشد، بستر گناه فراهم می شود.

3-      کار سوم شیطان تزیین این مواد و فراخواندن ما به سوی آنهاست. دقیقا همانطور که برخی شیاطین انس ما را در امور شرّ، شیر می کنند شیطان نیز با جلوه دادن کار خطا ما را در انجام آن تشویق می کند.

با توضیحاتی که در بالا گفتگو شد می توان نتیجه گرفت که در مقابله با شیطان باید در دو حوزه عمده فعالیت کرد.

یک: فراهم نکردن بستر های نفوذ او در ادراکات قوه خیال و وهم، با کنترل این دو بوسیله عقل نظری.

دو: گرفتن ابزار های تحریک به سوی شرّ از شیطان با کنترل شهوت و غضب بوسیله عقل عملی.

الحمد لله ربّ العالمین

***

" فصل ملاقات"

 ویژه نامه ی  فاخر دهه ی اول محرم الحرام 1435

شماره ی چهارم

دریافت فایل Pdf با حجم 1.5 مگابایت

سخنرانی اول استاد حجت الاسلام و المسلمین نخاولی

با موضوع

شیطان دشمن پنهان

"راهبرد کلی مقابله با شیطان"

***

سخنرانی دوم استاد حجت الاسلام و المسلمین نخاولی

با موضوع

تفسیر سوره ی مبارکه فجر

"اهل بیت در قرآن چگونه معرفی شده اند؟"

***

سخنرانی سوم استاد حجت الاسلام و المسلمین نخاولی

با موضوع

قواعد زندگی صحیح

"تغییر خود، اولین وظیفه"
دریافت فایل صوتی با حجم 4 مگابایت

مطالب مرتبط:

- درج این خبر در شهرآرا آنلاین ، روزنامه شهرآرا (صفحه ی 2 ،19آبان ماه) ، صابرنیوز

- شب سوم | کیفیت تأثیر شیطان در نفس انسان

- شب دوم | وجود شیطان، تهدید یا فرصت

- شب اول | مهم ترین هدف شیطان از منحرف کردن انسانها چیست؟